De teneur van de meeste artikelen over de komende
gemeenteraadsverkiezingen is bijzonder negatief. Het leger aan azijnpissers
lijkt rond de gemeenteraadsverkiezingen weer te zijn gegroeid. De opkomst wordt
laag ingeschat, de kiezers weten niet wat er speelt en de gemeenten zijn niet in
staat de drie decentralisaties (werk, zorg en jeugd) op te vangen.
Vanwege de voorjaarsmoeheid zou het eenvoudig zijn in deze
kritiek mee te gaan, ware het niet dat ik veronderstel dat het tij rond de
gemeentepolitiek aan het keren is. Op 19 maart van dit jaar zal het nog lastig
zijn - de opkomst zal laag zijn - maar de betekenis van de gemeenten neemt toe
en de importantie van de gemeentepolitiek zal in de toekomst groeien.
Glokalisering
De gemeenten worden belangrijker door een proces dat kan
worden aangeduid met de term 'glokalisering'. Dit is een samenvoeging van twee
termen, namelijk globalisering en lokalisering. Deze twee ontwikkelingen hebben
met elkaar te maken (dat is ook de relatie tussen de gemeenteraadsverkiezingen
en de Europese verkiezingen dit jaar) en zullen ervoor zorgen dat het
soortelijk gewicht van Europa en de gemeenten toeneemt. Globalisering betekent
dat economische en politieke processen van verschillende nationale staten
steeds meer met elkaar verstrengeld raken. De economische globalisering leidt
tot een internationalisering van politiek en bestuur. De voortgaande integratie
van de Europese Unie is hiervan een voorbeeld.
De globalisering roept echter ook een tegenreactie op,
namelijk de lokalisering van politieke en bestuurlijke processen. Dat betekent
dat mensen zich in de grotere wereld steeds meer richten op het lokale bestuur,
dat nog overzichtelijk is en waar de kiezers nog invloed op kunnen hebben. Het
gevolg van deze twee ontwikkelingen is zonneklaar. De nationale staat raakt
steeds meer taken en bevoegdheden kwijt aan Europa en aan de gemeenten.
Politiek Den Haag kleedt zichzelf uit.
De gemeente zal zich steeds meer ontwikkelen tot de eerste
overheid. De taken van de verzorgingsstaat worden door dit kabinet naar de
gemeenten gedecentraliseerd. Dat betekent dat de verzorgingsstaat zich
verplaatst naar het gemeentelijke niveau, terwijl de nationale overheid zich
vooral nog bezighoudt met justitie en veiligheidsvraagstukken. De centralisatie
van de politie is van die laatste ontwikkeling een voorbeeld. We krijgen dus te
maken met een lokale verzorgingsstaat en een nationale veiligheidsstaat.
Spontane herindelingen
 |
| De gemeente zal zich steeds meer ontwikkelen tot de eerste overheid. Foto: ANP |
Burgers accepteren gemeenten van meer dan 100.000 inwoners
veel eenvoudiger dan in het verleden om het kwaliteitsniveau van de
dienstverlening van de lokale verzorgingsstaat op orde te houden. Terwijl
herindelingen van onderop worden geaccepteerd zien wij dat fusieprocessen die
door de politiek worden aangestuurd niet worden overgenomen en dikwijls
vastlopen.
Vanzelfsprekend zijn er nog gemeenten die niet willen
fuseren, maar kleinere gemeenten willen in toenemende mate met grotere
gemeenten samenwerken om de complexe taken van de lokale verzorgingsstaat te
kunnen uitvoeren.
Daar zijn capabele bestuurders en deskundige ambtenaren voor
nodig. Kleine gemeenten kunnen dit niet meer opbrengen. De taken die nu worden
gedecentraliseerd, worden nog ingekaderd door Den Haag, maar het zou goed zijn
als de gemeenten daar een eigen rol bij oppakken.
Zij zullen de ruimte moeten zoeken om het beleid van de
lokale verzorgingsstaat in samenwerking met de burgers en verenigingen naar
eigen inzicht en naar lokale gebruiken en gewoonten in te vullen. Op die manier
valt er weer iets te kiezen binnen gemeenten en kunnen zij van elkaar leren.
Dat proces zullen lokale politici duidelijk moeten maken aan
de kiezers, zodat er tussen politieke partijen een duidelijke politieke strijd
ontstaat over de zeggenschap en de controle in de gemeenten. Dan zal de opkomst
van de kiezers bij de gemeenteraadsverkiezingen in de toekomst toenemen.
Dit is de eerste aflevering in een serie beschouwingen van
Jouke de Vries over de gemeenteraadsverkiezingen.
Bron: Trouw; 28 februari 2014
Geen opmerkingen:
Een reactie posten