Week 2: Dit kan leiden tot nieuwe verkiezingen

De draaimolen van informateur Rosenthal draait op volle toeren. De paarden die al uit het zicht waren verdwenen komen na een rondje terug. Heel veel combinaties moeten eerst mislukken, voordat ze serieus aan bod kunnen komen. 



Omdat er in de Nederlandse politiek nauwelijks een relatie is tussen de stem die je uitbrengt en de coalitie die je krijgt, moet er eerst veel pijn worden weggewerkt voordat er tot samenwerking kan worden overgegaan. De achterban moet overtuigd worden van combinaties die tijdens de verkiezingen niet mogelijk waren. Door het mislukken van mogelijke coalities ontstaat er druk in de publieke opinie, waardoor combinaties die eerst worden weggestreept opeens wel mogelijk zijn. 



Het opvallendst van de tweede informatieweek is hoe snel bepaalde coalities worden weggestreept. Nadat de eerste week was geconstateerd dat de combinatie over rechts (VVD, CDA en PVV) niet mogelijk was, sneuvelden deze week Paars+ (VVD, D66, PvdA en Groen Links) en de middencoalitie (VVD, CDA, PvdA) die de Oranje coalitie werd gedoopt. Daarnaast bleek dat de regenboogcoalitie (VVD, CDA, PvdA, D66 en Groen Links) niet mogelijk was. Het lijkt erop dat de informateur nu gedwongen is de rechtse coalitie nog eens te onderzoeken, omdat deze boven de markt is blijven hangen.

 

De sleutel van de informatie ligt toch echt in handen van de VVD omdat de liberalen in elke coalitie nodig zijn. Maar als de bezwaren binnen de VVD en het CDA tegen samenwerking met de PVV overeind blijven, en ook de andere terugkerende coalities niet mogelijk zijn, welke mogelijkheden zijn er dan nog? 



1. Regenboogcoalitie

Bij de regenboogcoalitie kan een van de partijen aan de linkerkant afvallen. Het betekent dat er een coalitie VVD, CDA, PvdA tot stand komt die aangevuld wordt met D66 of Groen Links. D66, dat zich tussen het CDA en de PvdA heeft genesteld, lijkt dan eerder voor de hand te liggen dan Groen Links. Het is de vraag of de progressieve solidariteit groot genoeg is om bij elkaar te blijven. 



2. Minderheidskabinet

Een kabinet van VVD en CDA, gedoogd door de PVV. Deze oplossing is denkbaar, maar lijkt toch onmogelijk omdat het de PVV een zeer sterke positie in de Tweede Kamer geeft. 



3. Extraparlementair kabinet

Een kabinet dat geen regeerakkoord kent, maar een losser regeerprogramma waardoor de binding met de Kamer minder sterk is. De politieke leiders nemen zitting in de Kamer, terwijl deskundigen die gelieerd zijn aan de partijen in de ministerraad zitting nemen. 



4. Zakenkabinet

Een kabinet van wijze mannen en vrouwen, die ver afstaan van de partijpolitiek, waardoor de nationale tegenstellingen kunnen worden overbrugd en de grote economische problemen aangepakt.





Mochten al deze mogelijkheden mislukken, dan zijn vervroegde verkiezingen nog een mogelijkheid. Daar moet dan in de Kamer wel een grote meerderheid voor bestaan en geen gepassioneerde minderheid die tegen is. Het zal betekenen dat de Majesteit het ontslag van de demissionaire ministers van het kabinet Balkenende niet accepteert. Het demissionaire kabinet wordt dan weer missionair en zal nieuwe verkiezingen moeten uitschrijven. Het lijkt een gek idee, omdat het naar mijn weten nooit eerder in de Nederlandse parlementaire geschiedenis is voorgekomen en het de vraag is of het een duidelijker uitslag geeft. Alles is echter mogelijk. We leven in absurde tijden. De informateur wijst niet voor niets voortdurend naar de formatie van 1935, de periode van de kabinetten Colijn, die eveneens met grote instabiliteit te maken hadden.

Bron: Trouw
Publicatiedatum: 25 juni 2010

Week 3: Gevaar voor Femke Halsema!

De belangrijkste ontwikkeling in de derde week van de informatie was de benoeming van mr. H.D. Tjeenk Willink tot informateur. Als vicepresident van de Raad van State brengt hij de informatie van een politieke naar een meer bestuurlijke fase. Terwijl zijn vriend J.Th.J. van den Berg formeren ooit elimineren noemde, stelde Tjeenk Willink meer neutraal: formeren is faseren.

Met Tjeenk Willink is de depolitisering aangebroken. Hij wil de Majesteit beschermen. In de eerste fase van de informatie is er geen duidelijke keuze gemaakt tussen een van de mogelijke coalities, daardoor dreigde de koningin met de benoeming van diverse informateurs een politieke keuze te maken.

De nieuwe informateur zette onmiddellijk zwaar in. Hij verwees naar het functioneren van de democratische rechtsstaat. Het was mij niet helemaal duidelijk waar zijn zorg zit. Bij het verpulverde politieke landschap? Het partijpolitiek gekibbel? De bedreiging die Wilders voor de rechtsstaat vormt? Of is juist de uitsluiting van de PVV het probleem? Dat laatste waarschijnlijk niet, omdat Tjeenk Willink de conclusie van zijn voorganger Rosenthal herhaalde dat de rechtse coalitie niet mogelijk was.

 

Tjeenk Willink heeft in de eerste week nog niet veel hoeven doen. Er is een Kamerdebat gehouden met informateur Rosenthal, waarin Wilders niet inging op een uitnodiging van Rutte om subiet over een rechts kabinet te onderhandelen. Wilders wil niet zonder het CDA onderhandelen. De partijen die nog in de race zijn sloegen onmiddellijk toe. Wilders had zich nu zelf buiten de orde verklaard. De informatie kan nu verder zonder Wilders, die de komende jaren als melaatse met een ratel door de wandelgangen zal gaan.

 

Op dit moment staan er twee serieuze coalities op de agenda: Paars+ en het middenkabinet. Beide zijn nodig om de patstelling tussen rechts en links te overbruggen.

Vandaar dat de depolitisering nodig is om de scherpe kanten van de rechtse en linkse standpunten af te vijlen. Het middenkabinet is echter getroffen door een veto van Cohen. Hij gaat voor Paars+: een zo progressief mogelijk kabinet. Paars+ is echter weer getroffen door een veto van Rutte, omdat het hem te veel in het linkse kamp zal trekken.

 

De tegenstelling tussen Rutte en Cohen is niet eenvoudig te overbruggen. De maatschappelijke druk om te regeren neemt echter toe. De informateurs worden niet moe te verwijzen naar de dreigende wolken die zich boven de Nederlandse polders samenpakken. Eén of beide partijleiders zullen moeten bewegen. De partijen zullen nauwkeurig moeten kijken welke vraagstukken kunnen worden uitgeruild en op welke punten samenwerking mogelijk is.

Het gevaar is echter aanwezig dat er zo veel compromissen moeten worden gesloten dat een middenkabinet weinig daadkrachtig zal zijn en vooral toneelstukken zal moeten opvoeren. Terwijl de maatschappelijke problemen scherper worden, vlakt het kabinet af. Winst voor de flanken ligt dan op de loer.

 

Het grootste gevaar in de komende onderhandelingen doemt op voor Femke Halsema van GroenLinks. Een vierpartijenkabinet ligt voor Rutte meer voor de hand dan een vijfpartijenkabinet. Vier partijen (twee aan de rechterkant en twee aan de linkerkant) houden elkaar beter in evenwicht. D66 vormt beleidsinhoudelijk een betere verbinding tussen de VVD en het CDA aan de ene kant en de PvdA aan de andere kant dan GroenLinks.

Terwijl het programma van GroenLinks steeds beter aansluit op de behoeften van de wereld (een duurzame economie) is de kans groot dat GroenLinks tijdens de onderhandelingen zal worden opgeofferd. Let op Femke, let op!


 

Bron: Trouw
Publicatiedatum: 2 juli 2010